کتابدار ایرانی

ترجمه؛ نسترن صائبي

هفته گذشته موتور جست وجوي جديدي در دانشگاه هاروارد رونمايي شد که به گفته کارشناسان مي تواند به اندازه ظهور گوگل اهميت داشته باشد و دستاورد بزرگي را در دنياي وب رقم بزند.

اين ابزار تحت وب که از آن با عنوان «موتور دانش» ياد مي کنند، يک نرم افزار جست وجوي آنلاين رايگان به نام ولفرام آلفا است. اما تفاوت «آلفا» با موتورهاي جست وجوي معمولي در اين است که در پاسخ به سوالات کاربران، به جاي نمايش فهرست بلندبالايي از وب سايت هاي گوناگون، يک پاسخ دقيق و مستقيم ارائه مي کند. اين موتور جست وجوي نوين که توسط «استفن ولفرام» فيزيکدان و رياضيدان 50 ساله انگليسي

طراحي شده است، در ماه مه در آدرس www.wolframalpha.com در دسترس قرار مي گيرد. «ولفرام» خود درباره موتور دانش مي گويد؛ «هدف ما همگاني کردن دانش تخصصي براي همه، در هر کجا و هر زمان ممکن است.» اين موتور جست وجوگر اطلاعات و اخبار عمومي و Feedهاي آنلاين مانند اخبار هواشناسي يا قيمت سهام را پردازش مي کند و به جست وجوي کاربران پاسخ مي دهد. براي مثال کاربران مي توانند با استفاده از اين سيستم، به راحتي به اطلاعات عمومي مانند ارتفاع قله اورست پي ببرند يا چندين مجموعه داده را در ولفرام آلفا وارد کنند و نتيجه جديدي مانند توليد ناخالص داخلي يک کشور به دست آورند.

از ديگر قابليت هاي موتور دانش مي توان به حل معادله هاي رياضي پيچيده و رسم نمودارهاي گرافيکي اشاره کرد. «ولفرام» مي گويد؛ «سيستم ما مانند تعامل با يک متخصص قادر است لب کلام شما را درک کند، آن را پردازش کند و جواب را به شما بگويد. با وجود دامنه پايگاه داده علمي گسترده آلفا، اطلاعات فرهنگي محدودي نظير فيلم و موسيقي در اين سيستم گنجانده شده است.» وي در ادامه مي افزايد؛ «هزاران ميليارد داده گوناگون توسط متخصصان شرکت Wolfram Research براي آلفا انتخاب شده است. وظيفه اين تيم متخصص، خواناکردن اطلاعات مورد نظر براي آلفا است.» «نوا اسپيواک» يکي از پيشگامان وب معنايي و خالق سرويس اجتماعي تحت وب Twine معتقد است موتور جست وجوي آلفا ولفرام مي تواند به اندازه نقش گوگل در دنياي وب اهميت داشته باشد.

وي مي گويد؛ «کاري که ولفرام آلفا مي کند مانند اتصال به يک مغز الکترونيکي بيکران است. اين موتور جست وجو نه تنها به جست وجوي محض اطلاعات در يک پايگاه داده گسترده مي پردازد، بلکه جواب ها را پردازش و درک مي کند.»

درک بيشتر

ولفرام آلفا از تکنيکي به نام «پردازش طبيعي زبان» براي پاسخگويي به سوالات کاربران استفاده مي کند. با وجود اين فناوري، کاربران مي توانند به جاي عبارات و ساختارهاي تخصصي با زبان محاوره سوال خود را وارد سيستم کنند. براي مثال پاسخ به يک ورودي نسبتاً ساده مانند «چه تيمي در سال 2006 قهرمان جام جهاني فوتبال شد؟»، کشور «ايتاليا» خواهد بود. اين فناوري مدت ها آمال و آرزوي دانشمندان کامپيوتر بوده که هدف شان برقراري ارتباط ميان انسان و کامپيوتر به شکلي پويا و طبيعي است. به گفته «ولفرام»؛ «آلفا بسياري از موانع سر راه ترجمه و درک الکترونيکي داده ها را حذف کرده است.» وي در ادامه مي افزايد؛ «ما گمان مي کرديم ابهام زيادي در عبارات جست وجو وجود داشته باشد و اين مساله آلفا را دچار چالش کند، اما در واقع اينچنين نبوده است. از سوي ديگر اين سيستم به خوبي اشکالات زباني را حذف مي کند. منظور از اشکالات زباني، کلماتي است که در محاسبات کامپيوتري آلفا براي به دست آوردن پاسخ هاي موردنظر، نقشي ندارند.»

زبان ساده

«ولفرام» مي گويد اکثر کاربران در جست وجوي خود ترجيح مي دهند به جاي به کارگيري جملاتي با ساختار دستوري کامل، تنها «مفهوم» اصلي را جست وجو کنند، همان طور که در موتورهاي جست وجوي امروزي به اين شيوه عمل مي کنند. وي مي گويد؛ «مردم خيلي زود تنبل مي شوند و با خود مي گويند من به آن همه کلمه اضافي در جست وجوي خود احتياج ندارم.» اما دکتر «بوريس کتز» متخصص زبان طبيعي انستيتو فناوري ماساچوست بر اين باور است که ياد کردن از ساختار دستوري زبان با عنوان «اشتباه زباني» توسط دکتر ولفرام، امري نااميد کننده است. «کتز» مي گويد؛ «شما از اين سيستم سوال مي کنيد «باراک اوباما» چه زماني با «نيکلا سارکوزي» ملاقات کرد؟ اما زماني درک ساختار جمله بيشتر نمود پيدا مي کند که آلفا تشخيص دهد آيا اوباما با سارکوزي ملاقات کرد يا سارکوزي با اوباما.» وي در ادامه مي افزايد؛ «به عقيده من، دکتر ولفرام در برخورد با پديده زبان دچار اشتباه شده است و به جاي درک چگونگي چينش مفاهيم زباني گوناگون در کنار هم، از آن با عنوان اشتباه ياد مي کند.» «کتز» سرپرست پروژه يک ابزار پردازش زبان طبيعي به نام Start است که به ادعاي وي، نخستين سيستم پاسخ دهي به سوالات تحت وب است. اين سيستم همانند آلفا، مجموعه يي از پايگاه داده هاي مشخص را جست وجو مي کند تا سوالات کاربران را پاسخ دهد. اين در حالي است که Start تنها داده هاي عمومي را شامل مي شود و در مقايسه با آلفا از دامنه بسيار محدودتري از اطلاعات پشتيباني مي کند.

به گفته «کتز»؛ «موتور جست وجوي Start به ميليون ها سوال صدها هزار کاربر در سراسر جهان مانند مکان ها، فيلم ها، مردم و معني کلمات در ديکشنري پاسخ مي دهد. اين سيستم همچنين قادر است مانند آلفا، اطلاعات را از چند منبع گوناگون پردازش کند.»

منبع فارسی http://www.etemaad.ir/Released/88-02-27/231.htm

www.news.bbc.co.uk